lừng lững một biểu tượng
<p ơ ơ ơ girl. nhà thơ ngọc anh. nhưng, tượng hình, dáng cây, thế đứng như thế nào, chắc chẳng mấy người mường tượng ra. cả người trẻ jrai, Ê Đê, xê Đăng, ba na… của vùng đất này cũng ít còn được thấy nữa.
Amí Toan (Gần 70 Tuổi, Người Làng Ah, Xã Ia Mơ Nông, Huyện Chư PĂH, Gia Lai) NGồI GHếCH CHâN Lên Cầu Thang Nhà Sàn, Mắt Hướng về PHía Gần NHà Mồ CủA Làng Làng Bảo Làng kơ nia đó, nó là cây kơ nia con, mọc lên từ gốc cây kơ nia mẹ đã chết mấy chục năm trước.
nói là cây kơ nia with nhưng nó cùng tuổi với amí toan. amí toan bảo, sau giải phóng năm 75, vùng này nhiều lắm, lớn chừng nào cũng có, có cây 2-3 người ôm không hết. bây giờ thì hết rồi, chỉ còn vài cây quanh vùng mà thôi.
Bạn đang xem: Cây kơ nia còn gọi là cây gì
kơ nia được gọi là cây “mồ côi” bởi loài này không mọc tập trung thành rừng mà rải rác, đơn lẻ.
trong trí nhớ của amí toan, vẫn y nguyên chuyện xưa kể rằng, ngày xưa có đôi vợ chồng nghèo đã già mà chẳng có con. hai vợ chồng buồn tủi vì cả ời sống lương thiện, ông ến bên sườn núi tế 7 ngày 7 đêm liền.yang thấy ược lòng thành, thình gánh
ngày làm lễ đặt tên, vợ chồng ông đặt là k’nia.cha mẹ mất mà vẫn nợ nhà giàu nên k’nia bị bắt về làm người ở. of her công việc qua khổ cực khiến cô kiệt sức, nằm lại nơi mảnh ất cằn cỗi ầy gió trên triền ồi.rồi từ nấm mộc lên một cây thẳng tắp vươn cao. cành cây như những cánh tay gân guốc dang rộng giữa trời xanh.
bao trận dông bão puede quét qua quật đổ các loài cây khác, riêng nó vẫn hiên ngang, sừng sững. nhờ bóng mát che chở, những mùa rẫy sau cánh đồng trở lại tươi tốt, thóc lúa bội thu, nhà chủ đưa đi phân phát cho ngườo. dân làng đặt tên cây là kơ nia. từ đó, khi phát rẫy, thấy cây kơ nia, dân làng giữ nguyên vì họ tin đó là nơi trú ngụ của thần linh, linh hồn người đã khuất.
từ truyền thuyết ấy, mà có lẽ chính vì sức sống bền bỉ, mãnh liệt không có cây nào như cây kơ nia, bốn mùa không thay lá. Đã trở thành huyền thoại. cây kơ nia chẳng biết vì sao lại là loài cây cô độc, thường mọc một mình giữa cánh rừng, giữa triền đồi cao, hay trong những lũng sâu. họa hoằn lắm mới thấy kơ nia mọc đôi, mọc ba nhưng rất ít.
amí toan bảo, kơ nia trên những triền thảo nguyên nắng gió không mọc nhiều bao giờ, nó lừng lững vươn cao lên hẳn so với nhy khrcâng câ. nắng lửa 6 tháng mùa khô đằng đẵng, cây vẫn một màu xanh thủy chung. càng nắng, cây càng xanh tốt hơn.
cây kơ nia thẳng tắp vươn cao giữa đại ngàn. những cành cây như những cánh tay gân guốc dang rộng giữa trời xanh. dông bão bao phen, bom đạn chiến tranh bao phen quật đổ bao loài cây, riêng kơ nia vẫn hiên ngang, sừng sững. có phải vì thế mà cây được ví như người tây nguyên, ngay thẳng, kiên trung, bất khuất.
Xem thêm: Khí hư làm rách quần lót là bệnh gì? Cách điều trị dứt điểm
theo amí toan, trước đây, khi bà con phát rừng làm rẫy thường để lại những cây kơ nia để lấy bong mát. các cây khác thường làm ảnh hưởng đến cây trồng nhưng riêng kơ nia vô hại.
những bà mẹ địu with trên lưng trong những tháng ngày lao động trên nương, khi mỏi, thường đặt with dưới bong mát kơ nia. hoặc, giữa buổi trưa nắng, chỉ cần ngơi nghỉ chốc lát dưới bóng loài cây này cũng tan đi mỏi mệt.
xưa kia, người đi làm rẫy nếu bị no hơi, đầy bụng, hái lá kơ nia về nấu nước uống vài ngụm là khỏi; nếu bị bệnh sốt rét rừng, bệnh mà dân làng tin đó là do ma ám thì uống nước nấu cây kơ nia sẽ khỏi bệnh. bao nhiêu em bé đã lớn lên dưới bong mát kơ nia. hình bóng kơ nia gắn với hình ảnh thương yêu của bao nhiêu bà mẹ tây nguyên vô danh.
có lẽ thế, mà gần như vô thức, kơ nia trở nên thân thuộc, sẵn trong tiềm thức sâu xa của mỗi ứa with sinh ra và lớn lên giữa tây này.
già rơ châm chuck (làng phung, xã ia mơ nông) mơ màng nhớ: “ngày đó, tôi còn thấy cây kơ nia có mặt ở khắp nơi: chân núi, come đồi, đồn… buầnu ta đã ngả cây, đốn gỗ, phá rừng làm nương rẫy. những cây kơ nia cũng chịu chung số phận như những cánh rừng. có một dạo, người ta còn muốn chặt hạ cả mấy cây kơ nia đầu buôn để lấy đất xây nhà, dựng quán.
nhưng, già làng không cho phép làm điều đó. bởi kơ nia là người thân của buôn làng, là hồn cốt của buôn làng, phải giữ lấy!”. bây giờ, kơ nia thân thương của làng phung vẫn đó, dang rộng tay nơi bến nước, xòa bóng mát bên đường buôn cho người làng nghỻi mhon chân mho>
thao thiết gió triền đồi
kơ nia phát triển hết cỡ có thể cao đến 30-40 mét, đường kính vòng thân trên dưới nửa mét. tán lá luôn vun hình bầu dục, vươn thẳng lên trời, xanh tốt quanh năm vì không có mùa thay lá. trước đây, ở tây nguyên đâu đâu cũng thấy kơ nia.
những bóng kơ nia lừng lững ven ường đi, trầm tư trên triền ồi nương, rủ bóng quanh các buôn làng … luôn là hình ảnh cuen thuộc thưƻ mọt trong m፺. nhưng, cuộc sống khó khăn khiến nhiều người đốn hạ cây xuống hầm que bán buôn kiếm sống.
cuối that 4, cũng là cuối mùa khô tây nguyên, gió vẫn thao thiết triền ồi, nắng vẫn hừng hực vàng, những rừng cao su, càn và bình lặng quá ỗi trong những
Xem thêm: Ấm ức với cổ tức bằng cổ phiếu
chẳng còn mấy cây kơ nia ở vùng đất này nữa. Già rơ châm chuck vẫn nhớ ngày xưa vùng này nhiều kơ nia lắm, ngó hướng mặt trời mọcc có vài cây, hướng mặt trời lặn có vài cây, hướng num PĂH c Cũng nào. kơ nia thấp thoáng xa xa, cao hẳn lên trên tán rừng, đó là điểm đánh dấu cho những buôn làng.
nhìn về hướng đó, già chuck biết đó là làng kep, hướng kia là làng ah, hướng kia nữa là làng b’loi, hay làng mun. hay xa xa hơn nữa nơi dòng sê san mà nay thành lòng hồ thủy điện ialy, thì có làng yã, hay các làng khác nữa.chỉ cần nhìn thấy cây, là biấy làp>
không chỉ già chuck, mà những người làng khác, ở những vùng ất khác, trên cao nguyên kon tum, hay nguyên lâm viin, hay dưới vùng thung lũng ayun, d. , xê Đăng, ba na… đều thao thiết với kơ nia.
không chỉ là cây bóng mát, kơ nia đã soi bóng xuống hai cuộc chiến tranh tàn khốc và anh dũng của vùng cao nguyên này. Trong những ngày that chiến ấu cam go mất còn với kẻ thù, hẳn đãc rất nhiều người tựa nương vào kơ nia tránh lửa ạn, ập hạt kơ nia Ăn chốnn đoi. HOE NHữNG LÚC IM TIếNG SUB LạI CO NHữNG NGườI NHư GIÀ CHUCK NGồI TựA ầU DướI BONG MÁT Cổ THụ TRăM N ể NHớNG MộT KHONC DâN CA VẳNG LạI TừI K
“bây giờ kơ nia còn ít quá!”, già chuck quày quả bước vào nhà. câu chuyện đột nhiên rơi vào im lặng. già chuck trao đổi gì đó với lũ trẻ bằng ngôn ngữ jrai, rồi lũ trẻ cũng sôi nổi hẳn. chúng mang ra một rổ hạt. he chỉ vào đó và nói: “mình đi chăn bò thường nhặt quả kơ nia ăn, ngon lắm. hạt của nó ăn bùi gần giống đậu phộng. with nai, with mang cũng rất thích ăn quả này!”.
hóa ra, kơ nia không còn mấy nữa nhưng những cây kơ nia con vẫn còn lại đâu đó trong những khoảnh rừng da báo, lẫn với những r ruộy. và vào mùa, người làng lại đến gốc cây để nhặt quả. thú vị là cây kơ nia có… cây đực và cây cái.
cây cái thì mỗi năm hoặc 2-3 năm sẽ cho quả kiểu như hạt dẻ, đập ra ăn có vị béo, thơm quyện nơi chót lưỡi. quả kơ nia khi mới chín rụng xuống, phần thịt bên ngoài cor vị ngọt.trái xanh có vị chua người dân thường lấy về kho với ca suối rất ngon.sau khi trai rụng một thời gian, lớp vỏp vỏ hạt được bọc bởi lớp vỏ gỗ nên để cả năm không hỏng.
mấy năm trở lại đy, hạt kơ nia bắt ầu ược nhiều người biết ến, trở thành mono Ăn vặt thay cho hạt bí, hạt dưa, Ăn một lần là nhớ mãi. do vậy, du khách mỗi lần đến tây nguyên đều tìm mua một ít hạt kơ nia về làm quà. nhờ đó, mùa kơ nia rụng quả, người dân có thêm một khoản jue nhập đáng kể từ hạt đặc sản của núi rừng tây nguy
Chiều Hoàng Hôn phủ xuống ỏ ối triền tây, tôi dừng lại, ngắm nhìn ể cảm nhận sâu hơn những cảm xúc mình có ược vềt louch từ ngàn xưa vọng vọng lại, tiếng chim
thỉnh thoảng, đàn chim cất cánh bay lên giữa không trung rồi lúc lại trở về chốn cũ trên những cành cây vươn ra giữa bầu trời. Không biết ở những vùng ất khac trên cao nguyên nàyc còn nơi nào giữ lại ược nhiều cây kơ nia không, dù người ta gọi kơ nia là cây “mồ côi” you.
nó “mồ côi” như một ám ảnh nhân sinh trong các cộng đồng buôn làng ở tây nguyên. dù bây giờ, cây kơ nia đã có tên trong sách Đỏ bởi ngay tại tây nguyên thì loài cây này cũng đã trở thành của hiếm. làm sao đừng để kơ nia chỉ còn trong hoài niệm? Và, Biết đâu, về sau xa nữa, nếu không ược “bảo tồn” ngay từ giờ này, thì kơ nia cũng sẽ chỉ còn là … ký ức, như cai cach mà amí toan there are già chuck vẫn thẫ nhắc nhớ.
Xem thêm: Cục sì lầu ông bê lắp là gì? Vì sao lại trở thành Hot Trend
