1. chứng khoán phái sinh là gì?
1.1. Định nghĩa chứng khoán phái sinh ở việt nam
tại khoản 9 Điều 4 luật chứng khoán 2019 định nghĩa:
Chứng Khoán Phai Sinh Là Công Cụ Tài Chính DướI DạNG HợP ồNG, Bao GồM HợP ồng quyền chọn, hợp ồng tương, hợp ồng kỳn, trong đón đón đón đón tiền, chuyển giao mức giá đã ược xác ịnh trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác ịnh trong tương lai.
trong đó, tài sản cơ sở của chứng khoán phai sinh là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác theo quy ịnh của chính khoản 10 điều 4 luật chứng khoán).
hiểu một cách đơn giản, chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham đhg gia hồ. trong đó, giá giao dịch sẽ được xác định ở thời điểm hiện tại, tuy nhiên thời điểm thực hiện sẽ ở một ng ty cơp
chứng khoán phái sinh có một số đặc điểm nổi bật như:
– mỗi chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị củna tph s.
– CHứNG KHOÁN PHAI SINH KHôNG XAC NHậN quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết vềt quyền và nghĩa vụ phan Sinh Trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp p.
– chứng khoán phái sinh là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. do đó, Chứng Khoán Phai Sinh mang tính chất chủ yếu là ầu tư vào sự biến ộng giá trịa của tài sản chứ không phải là sự ầu tư vào một loại tài sản thực tếc tế.
1.2. Định nghĩa chứng khoán phái sinh quốc tế
chứng khoán phái sinh quốc tế ược gọi là chứng khoán thị trường cfd (contract for difference) là loại chứng khoán phái sinh hoạt ộng trên thị trường khoán chứng. <.
quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia loại chứng khoán này Áp dụng theo phÁp luật quốc tế, phÁp luật của quốc gia sở tại giữa hai bên tham gia hᓻp. <
đy là công cụ tài chynh dưới dạng hợp ồng xác nhận quyền, nghĩa vụa của các bên trong việc thuth ton ton tiền, chuyển nhượng tài sản như cổ phiế, thi ầu, v. … Ở một mức giá cụ thể trong một khoảng thời gian cụ thể hoặc một ngày cụ thể trong tương lai.
nhà đầu tư sẽ kiếm được lợi nhuận dựa vào biến động giá cả của các loại sản. trong đó, biên độ chênh lệch giá của các sản phẩm phụ thuộc vào “sức mua” và “sức bán” của chúng trên thị trường.
3. chứng khoán phái sinh bao gồm những loại nào?
căn cứ Điều 4 luật chứng khoán, chứng khoán phái sinh bao gồm các loại sau:
hợp đồng quyền chọn
hợp ồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán ể thực hiện cácún mộto dột:
– mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất ịnh theo mức giá đã ược xác ịnh tại thời điểm trước hoặc vào ngƋhày langá;
– Thanh toán chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã ược xác ịnh tại thời điểm giao kết hợp ồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời đi đi >
hợp đồng tương lai
hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch dưây
– mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày cụ thể trong tương lai;
– Thanh Toán Khoản Chênh Lệch Giữa Giá Trị tài sản cơ sở đã xác ịnh tại thời điểm giao kết hợp ồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đ đ ị ị ị ị
hợp đồng kỳ hạn
hợp ồng kỳn hạn là loại chứng khoán phai sinh giao dịch Theo Thỏa Thuận, Xác nhận Cam Kết Giữa Các Bên Vềc MUA HOặC Bán Số L àn đt đt đt đt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượt ượ. định trong tương lai.
tại việt nam, từ tháng 8/2017 chứng khoán phái sinh chính thức được cho phép hoạt động và đưa vào giao dịch với hình thức hồng đt. 2 sản phẩm hợp đồng tương lai phổ biến nhất hiện nay là hợp đồng tương lai chỉ số vn30 và hợp đồng tương lai trái phih.
3. ngày đáo hạn chứng khoán phái sinh là ngày nào?
ngày đáo hạn chứng khoán phai sinh (tiếng anh là expiration date) Là ngày hiệu lực cuối cùng của những hợp ồng phai Sinh phải quyết định sẽ làm gì với vị thế của mình.
trước khi đáo hạn quyền chọn, người nắm giữ hợp ồng có thể chọn thực hiện quyền chọn, đegon vị thể ghi nhận lãi lỗ, hoặc ể nguyên hợp ồng vôn.
khác với thị trường chứng khoán cơ sở, mỗi hợp đồng tương lai trong chứng khoán phái sinh đều có ngày đáo hạn cụ thể. vào ngày đó, hợp đồng sẽ ngừng giao dịch và chuyển đổi thành thanh toán bằng tiền mặt.
lúc này, khách hàng có thể mua thêm hoặc bán đi các hợp đồng này cho đến ngày giao dịch cuối cùng (tương đương với ngày đáo hạn hạn). Đến ngày đáo hạn, toàn bộ các vị thế đang mở cửa hợp đồng đáo hạn sẽ được xem là đóng vào cuối ngày. toàn bộ lãi/ lỗ sẽ được thanh toán vào tài khoản nhà đầu tư vào hôm sau.
ngày đáo hạn hợp đồng tương lai được quy định là thứ năm lần thứ 3 của tháng đáo hạn hợp đồng. trong đó, các tháng đáo hạn lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.
4. phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở
chứng khoán cơ sở là chứng khoán được sử dụng làm tài sản cơ sở của chứng quyền. trong đó, khoản 6 Điều 4 luật chứng khoán quy định:
chứng quyền có bảo ảm là loại chứng khoán có tài sản bảo ảm do công thứng khoán phat hành, chop pHép người sở hữu ược quyn mua (chứn mua ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn ượn. sở với tổ chức phát hành chứng quyền có bảo đảm đó theo mức giá đã được xác định trước, tại một thời điểm hoặc trước một thời điểm đã ược ấn ịnh hoặc nhận khoản tiền chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.
có thể phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở qua các đặc điểm sau:
Đặc điểm
chứng khoán cơ sở
chứng khoán phái sinh
thị trường giao dịch
thị trường giao ngay
thị trường phái sinh, giao tương lai
khối lượng phát hành/ niêm yết
có giới hạn(phụ thuộc vào tổ chức phát hành)
không giới hạn
ban khống chứng khoán
bị cấm hoặc bị hạn chế tại một số thị trường
tham gia vị thế bán mà không cần có tài sản cơ sở
số tiền cần để giao dịch
bằng tổng giá trị chứng khoán muốn mua. Đảm bảo có đủ tiền để mua tổng số chứng khoán cần mua
một phần giá trị chứng khoán phái sinh. người mua/ bán sử dụng ký quỹ, đặt cọc một phần giá trị tài sản nhằm đảm bảo nghĩa vụ thanh toán trong tương lai
thời điểm thanh toán/chuyển giao chứng khoán
ngay sau khi giao dịch
một thời điểm nhất định trong tương lai
ngày giao dịch đầu tien
ngày đầu tiên chứng khoán cơ sở được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán.
– ngày đầu tiên mã hợp đồng tương lai được niêm yết;
– mã hợp đồng tương lai được tự động niêm yết sau khi một mã cũ đáo hạn
số mã giao dịch
mỗi mã giao dịch tương ứng với một loại cổ phiếu/ trái phiếu/ chứng chỉ quỹ niêm yết
mỗi hợp đồng có nhiều mã giao dịch, mỗi mã giao dịch tương ứng với một tháng đáo hạn
ngày giao dịch cuối cùng
ngày trước khi chứng khoán cơ sở hủy niêm yết(tự nguyện hoặc bắt buộc)
– ngày cuối cùng mã hợp đồng tương lai có giá trị và được niêm yết
– sau ngày giao dịch cuối cùng của mã hợp ồng tương lai cũ, mã hợp ồng tương lai cũ ược tự ộng hủy ni ết và thay thếng mã hƓợpỰp .
chu kỳ thanh toán
t+n: sau khi mua chứng khoán, nhà đầu tư chỉ có thể bán chứng khoán đó sau n ngày giao dịch
lãi/lỗ được xác định hằng ngày. Để tiếp tục nắm giữ vị thế, bắt buộc phải đạt mức ký quỹ duy trì.
hình thức thanh toán
chuyển giao vật chất: bên bán có nghĩa vụ giao chứng khoán để chuyển cho bên mua
– Ít chuyển giao vật chất, nếu có thì chỉ diễn ra vào thời điểm thanh toán cuối cùng.
– Đa phần thanh toán bằng tiền: chuyển giao giá trị chênh lệch.
5. danh sách các công ty chứng khoán phái sinh
hiện no, các công ty chứng khoán sau đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh trên thị trường chứng khoán, bao gồm:
– công ty cổ phần (ctcp) chứng khoán thành phố hồ chí minh (hsc)
– ctcp chứng khoán sài gòn ssi (ssi)
– ctcp chứng khoán vps (vps)
– ctcp chứng khoán ngân hàng Đầu tư và phát triển việt nam (bsc)
– ctcp chứng khoán vndirect (vndirect)
– ctcp chứng khoán bản việt (vcsc)
– ctcp chứng khoán kis việt nam (kis)
– công ty trách nhiệm hữu hạn (tnhh) chứng khoán yuanta việt nam (ysvn)
– ctcp chứng khoán mb (mbs)
– công ty tnhh chứng khoán acb (acbs)
– ctcp chứng khoán ngân hàng công thương việt nam (Vietnamese bank securities)
– công ty tnhh chứng khoán ngân hàng tmcp ngoại thương việt nam (vcbs)
– ctcp chứng khoán rồng việt (vdsc)
– ctcp chứng khoán tân việt (tvsi)
– ctcp chứng khoán fpt (fpts)
– ctcp chứng khoán kb việt nam (kbsv)
– công ty tnhh chứng khoán mirae asset việt nam (mas)
muốn tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh, các nhà ầu tư phải ến các công ty chứng khoán trong danh sáchn ểc hiện mở mở mở mở mởn khochán >
6. có nên chơi chứng khoán phái sinh?
chứng khoán phái sinh là thị trường đầu tư tiềm năng đáng để quan tâm nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro. Để quyết định có tham gia đầu tư hay không thì cần biết về những ưu, nhược điểm sau của chứng khoán phái sinh.
6.1. Ưu điểm của chứng khoán phái sinh
phòng ngừa rủi ro biến động giá
sản phẩm chứng khoán phái sinh giúp các nhà đầu tư hạn chế được rủi ro biến động giá khi tham gia đầu tư.
nếu dự đoan ược giá của tài sản cơ sở tăng trong tương lai, các nhà ầu tư sẽ tham gia hợp ồng tương lai với giá tài sản cơ sởá xác ịnh tại ại ại ại ại ại ại ạ . ngược lại, nếu dự đoán được mức giá sẽ giảm, họ sẽ giảm thiểu rủi ro bằng việc bán trước hàng hóa nhờ hồng đp.
giao dịch linh hoạt: phương thức giao dịch của chứng khoán phái sinh trên thị trường về cơ bản khá giống với chứng khoán cơ s. tuy nhiên, công cụ này còn cho phép các nhà đầu tư trải nghiệm một số tính năng linh hoạt khác.
tính thanh khoản cao: chứng khoán phái sinh có tính thanh khoản cao hơn so với chứng khoán cơ sở. ngoài ra, việc định giá khối lượng và giá trị các giao dịch công khai cũng giúp minh bạch các giao dịch.
bán khống chứng khoán: nhà đầu tư có thể bán chứng khoán phái sinh ngay cả khi không có tài sản cơ sở. hay nói cách khác thị trường chứng khoán phái sinh cho phép các nhà đầu bán khống.
ầu cơ: nhà ầu tư có thể kiếm ược lợi nhuận cả khi thị trường đi lên hoặc đi xuống nếu dự đoán đớng xu húng h.
lợi thế đòn bẩy tài chính: nhà ầu tư chỉn ký quỹt một pHần tài sản làc cr tể giao dịch cổ phiếu có giá trịp 07 – 10 lần số tiền ký quỹ.
6.2. nhược điểm của chứng khoán phái sinh
bên cạnh những ưu điểm, nhà đầu tư cũng cần nắm rõ được nhược điểm của chứng khoán phái sinh.
rủi Ro trong chiến lược ầu cơ: trường hợp không dự đoan đúng sự thay ổi về giá tài sản cơ sở trên thị trường thình trạng thua lỗ là đi đ trong đó, số tiền thua lỗ có thể sẽ lớn hơn rất nhiều so với số vốn ban đầu.
yêu cầu ký quỹ bổ sung: hợp đồng tương lai có cơ chế thanh toán hàng ngày. các khoản lỗ, lãi được hiện thực ngay trong ngày và phản ánh cụ trên tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư.
các nhà đầu tư phải ký quỹ bổ cantado ngay khi số tiền trên tài khoản bằng hoặc thấp hơn so với mức duy trì. do đó, để tham gia vào chứng khoán phái sinh thì nhà đầu tư phải có tiềm lực tài chính. nếu không thực hiện ký quỹ bổ sung kịp thời thì vị thế của nhà đầu tư sẽ đóng lại, thua lỗ, thậm chí có thể phá.
trên đây là các thông tin cơ bản về chứng khoán phái sinh là gì và những điều cần hiểu kỹ trước khi tham gia đầu tư. nếu có thắc mắc về lĩnh vực tài chính – ngân hàng, bạn đọc vui lòng liên hệ 1900.6192 để được hỗ trợ.
