nguyễn hoài vinh, khoa nhà nước và pháp luật
ths bùi tuấn Đạt, phòng qlĐt&nckh
dân chủ là một pHạm trùch sử xuất hiện c với sự xuất hiện của xã hội loài người, trong xã hội cộng sản nguyên thủy, hình that kinh tế – xã hội ầi ầi ầi ầi ầ chủ” xuất hiện với việc mọi thành viên trong cộng đồng đều có quyền lợi bình đẳng như nhau đối với của cảt ch; được phân chia đồng đều các chiến lợi phẩm từ săn bắn, hái lượm. với ý nghĩa nguyên thủy đó, “dân chủ” trở thành một phương thức tồn tại, một nguyên tắc sống của xã hợi cộn thy. Mỗi ca nhân ược bình ẳng về quyền lợi, ược ối xử như nhau không có sự phân chia, không có ặc quyền, ặc lợi, quyền lực thuộc về mọi người.
c c c, với sự phát triển của trình ộ sản xuất, xã hội bắt ầu có sự pHân chia giai cấp và hình thành nên hình nhà nước ầu tiên – nhà nhc chi ềc, quung, quung, quung, quung , quung, quung, quung, quung, quung. cộng ồng lúc này bị tha Hóa và nằm trong tay giai cấp thống trị, “dân chủ” trên pHạm vi toàn xã hội biến mất, bất bình ẳng xã hội xuất, hiện, tr.i qua ền c. hình thức nhà nước khác nhau, nhân dân liên tiếp đấu tranh giành lấy quyền dân chủ.
về mặt học thuật, lần ầu tiên “dân chủ” ược nhắc ến như một thuật ngữ chính trị và ược biểu hiện dưới một chế ộ chính trị là thời hy lạp cổp cổ anh là democrat xuất phat từ tiếng Hy lạp tức “là quyền lực nhân dân”, ược thể hi hi hi qa mô hình dân chủ athens với vệc nhân dân tham gia biểu quyết các vấn ềt ềt ởt ởt ởt ởt ởt ởt ởt ởt ởt số đông.
Ở phương Đông, nho giáo nguyên thủy sớm đưa ra tư tưởng : “dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh “(Dân là quý nhất, rồi ến ất nước, cuối cùng mới là vua), đy là tưng rất gần gũi với tưng dân chủ, coi trọng va tròi tríi, vị trí của n, v. trị.tuy nhiên, tư tưởng này dần dần bị tha hóa, biến đổi để phù hợp với quyền lợi của giai cấp thống trị.
Theo từ điển tiếng anh oxford, “ dân chủ ” cũng ể chỉt một hình thức nhà nước, trong đó mọi thành viên ều tham gia vào việc ra quyết ịnh vền ều tham ủ thường bằng cách bỏ phiếu để bầu người đại diện trong quốc hội hoặc thể chế tương tự.
Theo Chủch Hồ Chí Minh Trong Tac Phẩm Thường Thức Chynh Trị (1953) Bác đã Viết “Dân chủc tức là dân là chủ”, người chỉ rõ “ ởc ta chynh quyền là /i> của nhân dân, do nhân dân làm chủ… nhân dân là ông chủ nắm chính quyền. nhân dân bầu ra đại biểu thay mặt mình thi hành chính quyền ấy. thế là dân chủ”. như vậy thông qua quan điểm rất ngắn gọn về dân chủ, chủ tịch hồ chí minh đã nêu lên hai nội dung quan trọng của “dân chủ”. thứ nhất, dân chủ tồn tại với tư cach là quyền của nhân dân, quyền ược làm chủ chính quyền, làm chủ nhà nước, làm chủ ộ ộ ộ, quyền lựa chọn, xy dựng nê cơ. thứ hai, dân chủ là một chế ộ ộ chynh trị, một hình thức nhà nước khi có sự tham gia của tất cả quần chung nhân dân trong việc xây dựng, điều hành ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc ạc. ích hợp pháp của nhân dân.
giữa “ dân chủ ” và “ quyền làm chủ của nhân dân ” Co nhiều nội dung tương ồng thậm chí ược sỻt ỿtu ế song ặc sỻ m ỷ cần làm rõ ý nghĩa của khái niệm “quyền làm chủ của nhân dân” từ đó có cách sử dụng chuẩn xác. Dân chủ là một khái ni ệm rất rộng, vừa ể ể chỉt một quyền của công dân, vừa chỉt một thể chế chế chế chynh trị, vừa mang ý nghĩa xâ ội, victor tế, vĂn Hóa xã hội. “Quyền làm chủa của nhân dân” là một khái niệm rất cụ thể, nội hàm rất rõ ràng, làm chủ là làm chủ chjnh qun nhà nước, quyền tham gia vàc công vi ềc nhếc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc , quyc, quyc, quync, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc, quyc. đại của đất nước, nhân dân làm chủ vận mệnh của bản thân, làm chủ vận mệnh của đất nước. “quyền làm chủ của nhân dân” là một khái niệm gắn liền với sự ra đời của nhà nước dân chủ nhân dân.
trong thời kỳ phong kiến và thực dân ế ếcc, nhân dân ta không có quyền làm chủ, số phận, ịa vị chính trị của nhân dân là số không, nhân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân dân d , phong kiến, nhân dân không cor quyền lực chynh trị, chịu kiếp sống nô lệ, quyền lực nhà nước, chynh quyền nhà nước lúc này là chynn quyền của giai cấp thống. KHI NHà NướC VIệT NAM DâN CHủNG Hòa ra ời, nhân dân thực sự có quyền làm chủ, trực tiếp xây dựng nên chynh quyn các cấp, bầu ra ạu bi ại di di àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn àn ° nước của dân, do dân vì vì dân. nước cộng hòa xã hội chủ nGhĩa việt nam. Khoản 2, điều 2 hiến phap quyền xã hội chủ nghĩa của nh9 dân, do nhân dân, vì nhân dân. nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa viỺ dâm; cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và ội ngũ trí thức ” hiến phap 2013 nhấn mạnh hai nội dung quan trọng: thứ nhất, nhà nước ta do nhân dân làm chủ; thứ hai, với việc thừ thuộc về nhân dân, hiế n phÁp đã nhấn mạnh vị trí của nhân dân là người nắm giữ quyền lực nhà n ước.
hiện nay, cùng với sự mởng dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân không chỉc ược nhắc ến trong lĩnh vực chynh trịn ởn ởn nnd ân nnd ân nnd ân n nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnnd ânnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd ân nnd. hoạt động quản lý nhà nước. Điều 28, hiến pháp 2013 quy định:“1. Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, Tham gia ịa phương và cả nước. 2. nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”.
như vậy, hiến pháp 2013 – văn bản luật cor giá trị phap phap cao nhất của việt nam đã khẳng ịnh rất riqute công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã h. quyền làm chủ của nhân dân trong quản lý nhà nước được thực hiện thông qua các nội dung sau:
thứ nhất, nhân dân tham gia xây dựng chính quyền nhà nước thông qua dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp.
thứ hai, nhân dân tham gia xây dựng pháp luật và các chủ trương, chính sách của nhà nước.
thứ ba, nhân dân tham gia quyết định các vấn đề lớn của đất nước.
thứ tư, nhân dân giám sát hoạt động quản lý nhà nước và phản biện xã hội.
phát huy quyền làm chủ của nhân dân nói chung, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong quyn lý nhà nước nói riêng đã trở th. rõ ràng, cụ thể trong các văn bản pháp luật. Có thể nói, phát huy quyền làm chủ của nhân dân quản lý nhà nước vừa củng cố, mởng quyền dân chủ của nhân dân vừa gopp pHần to l ớn vào hello no.
tài liệu tham khảo
1. Aristotle (nông duy trường dịch và chú giải,2011), chính trị luận (the </i politics), nhà xuất bản thế giới, hà nội.
2. nguyễn hữu hải (2015), quản lý học đại cương, nhà xuất bản chính trị quốc gia, hà nội.
3. trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, khoa triết học (2004), tư tưởng hồ chí minh về dân chủ, nhà xuất bản chính trị quốc gia, hà nội.
