nhưng những năm gần đy, họ dần phải lên bờ tìm cuộc sống mới khi biển hồ ngày càng cạn kiệt cá và những xÓm bèngày càng lạ…
biển hồ tonle sav, hồ nước ngọt rộng lớn nhất đông nam á, có chu vi vắt qua 5 tỉnh của campuchia (chaser, battambang, siem reap, kampog thom, kampong chàcọ khu), vể -sin lồ người gốc việt ở campuchia. họ sống trên những căn nhà nổi, quần tụ ven các cánh rừng, hoặc gần những with song chảy ra biển hồ.
người việt lâu đời ở campuchia
các thư tịch cổ đều kể người việt và người khmer ở campuchia đã cùng chung sống từ xa xưa ở dải đất phía nam này. người việt có mặt đông nhất ở Campuchia vào thời kỳ phap thuộc, chiếm ến 70% nhân lực ngành công nghiệp cao its và thường chịu nhiều thiệt thòi trong nhng ị n.
Từ NăM 1970 – 1975, Chính Quyền Cộng Hòa Campuchia do ông lon nol ứng ầu đã Sat Hại Hàng ngàn người việt ở Campuchia Và Buộc Hồi Hương gần 170,000 người việt. chính quyền lon nol chấp nhận cho hải quân việt nam cộng hòa đưa tàu sang chở hàng trăm ngàn người gốc việt hồi hương. người gốc việt sau năm 1975 từ gần 600,000 người xuống chỉ còn 200,000 người.
thời khmer Đỏ, người gốc việt lại tiếp tục bị sát hại. các tài liệu của campuchia ghi nhận đã có trên 170,000 người gốc việt bị khmer Đỏ lùa sang việt nam. Đặc biệt, rất nhiều người gốc việt ở lại phần bị giết, bị đói, bệnh tật mà chết.
ông vũ mạnh hà, cựu sĩ quan qđnd việt nam trong đoàn quân sang giúc campuchia khỏi ách khmer ỏ ỏ, nhớ lại sau khi khmer ỏ ỏ đ đ -ng ứng ki ế.
“lúc đó là Campuchia Sau thời khmer ỏ, cai gì cũng thiếu. từ nhu yếu pHẩm cho ến thiếu anh thợ hớt tóc, anh thợ hồ, chị May … sau khi bị khmer ỏ tàn phá, chính những việt sang giúp đất nước campuchia làm lại từ đầu” – ông hà kể.
ông châu văn chi, chủch tổng hội khmer – việt nam, nhớ lại: “nền kinh tế Campuchia phát triển ược như ngày nay, cộng ồng người việt đ ởy vừa làm vừa hỗ trợ cho nước bạn đến khi họ tự đáp ứng được mhu chup”.
khi biển hồ kiệt cá
Ở biển hồ tonle sap, khi đất nước campuchia qua nạn diệt chủng, người việt chạy loạn khắp nơi lại quay về đây như xa quê hưa l. Lý giải điều này, ông chanhty jutha, một nhà nghiên cứu ở phnom penh, cho rằng với không ít người gốc việt, biển hồ nhiều tôm
“lối sống truyền thống trên mặt nước từ lâu đã trở thành ặc trưng văn Hóa của cộng ồng ồng người gốc việt ở ở ở ế ế. bè nuôi thủy sản và làm nhà ở.
rồi nhiều nhà ghe, nhà bè cùng quần tụ, lập lên những làng nổi, làng chài, xóm chài trên song. lối sống lâu đời đó ăn sâu vào tâm trí người dân khi hầu hết sinh hoạt đều lấy chiếc ghe và song nước làm chính. ngôn ngữ sinh hoạt mang dấu ấn song nước một cách hết sức tự nhiên và gần gũi” – vị chuyên gia này nói.
Theo số liệu mới nhất của cơ quan hữu trach ở Campuchia, hiện có khoảng 8,000 hội người gốc việt sin sống mặt nước (mặt sông và biển hồ), trong đó đt mơt n trong đó đt mơt n n ột s. nhà bè, ghe trên biển hồ.
mỗi khi đến biển hồ, chúng tôi thường bắt đầu từ cửa ngõ kampong luong, (huyện krako, tỉnh pursat). Ở đây có with đường bộ từ tỉnh lỵ vắt qua mé biển hồ. nơi đây một thời được gọi là “thành phố nước” với gần 1,000 nhà bè san sát nhau. những “khu phố nổi” này cứ di chuyển liên tục trong năm. Đến mùa nước lên, cư dân chống… nhà lên hướng rừng. mùa nước rút, họ lại di chuyển về hướng lòng biển hồ.
Ông lê hoàng, chủ tịch hội khmer – việt nam tỉnh pursat, kể lúc đông đúc, kampong luong có 831 nóc gia với 3,314 người sinh sống trong các nhà n. thế nhưng từ năm 2015 đến no, đáng lẽ dân số sinh sôi theo quy luật thông thường thì dân ở đây đã giảm hơn một nửa. “biển hồ giờ kiệt cá, kiếm sống khó khăn nên người ta phải tìm nơi khác để mưu sinh” – ông lê hoàng nói.
Ông lê văn thảo (55 tuổi), ấp lung ren, xã can dung, huyện krako, tỉnh pursat, tâm sự người gốc việt ở đây rất mê cá. họ đi gần xa mặc sức, nhưng tới mùa cá là họ lại trở về biển hồ. “nhưng cá cạn kiệt thì đời sống ngày càng khánh kiệt” – ông thảo thở dài.
“Ở biển hồ này giờ cái gì cũng có, ngoài with cá” – ngư dân thảo nói vui chua chát điều không thể ngờ về cái nôi cá nước ngọt. nước rút, phố nổi kampong luong trở thành những căn nhà kẹt chơ vơ trên gò đất. người việt ở đây nói họ cũng bị “mắc cạn” khi nguồn sống là cá tôm giờ hiếm hoi.
Ông nguyễn văn ngàn (54 tuổi) kể mình theo cha mẹ sang biển hồ này từ nhỏ. Đến giờ, ông không biết “mặt mũi” việt nam ra sao. nhưng ở biển hồ thì he ngày càng “khó sống”.
một thực tế ở biển hồ tonle sap là những thế hệ người gốc việt di cư hay sinh ra ở đây cũng không nhiều người biết nói xứn khến khôn viết.
“người lớn thì do thời cuộc đã sống nổi trôi, rày đy mai đó. HọC CHữ NGHĩA, HọC NGHề NGHIệP KHAC ể Làm Gì … ” – ông Kim minh, người Sinh sống từ nhỏ ở rạch le quyt, biển hồ, chia sẻ lý do khiến nhiều thế hệi người gốc va ở yếu thế, khó hòa nhập với xã hội chung của campuchia.
<p
Ông ly nói để thay đổi, nhiều năm qua ông cố gắng duy trì lớp học cho trẻ em ở khu xóm bè của ông.
“sắp tới, tôi mong người việt ở đây nghĩ xa hơn.
********
thắt ngặt ở biển hồ, nhiều người gốc việt đã rời đi để kiếm kế sinh cơ. nhưng rồi đến mùa cá, họ lại rủ nhau trở về biển hồ. cái vòng luẩn quẩn kéo dài từ nhiều năm nay…
>> kỳ tới: Đi đâu rồi cũng về lại biển hồ
