hệ miễn dịch giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của tác nhân lạ. mắc lupus ban đỏ hệ thống, hệ thống miễn dịch mất khả năng phân biệt lạ – quen và chống lại cơ thể.
lupus ban đỏ hệ thống thường được gọi đơn giản là bệnh lupus, được mô tả lần đầu tiên vào năm 1845 bởi strand. Đy là một bệnh tự miễn mạn tính, không riqu nguyên nhân, gây tổn thương hầu hết các hệ cơ quan trong cơ thể và trong trường hợp nặng, có thể đe dọa thi thi Ở người mắc lupus ban ỏ hệ thống, hệ miễn dịch không giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của các tac nhân lạ, gây bệnh mà quay ra chống lại hết các cơ quan.
lupus là từ la tinh, có nghĩa chó sói, xuất phát từ việc người bệnh thường có ban đỏ đặc trưng ở mặt giống ừ hình vến ctó c. từ ban đỏ để chỉ một dấu hiệu phổ biến ở hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh này. từ hệ thống được sử dụng do bệnh gây ảnh hưởng đến phần lớn các hệ thống cơ quan trong cơ thể.
lupus ban ỏ hệ thống là vấn ề toàn cầu, với hàng triệu người mới mắc hàng năm trên thế giới nhưng xã hội còn Ít biết ằến tói tón. Theo NGhiên cứu của hội lupus mỹ, hiện nay nước nàyc có khoảng 2 triệu người bệnh lupus ban ỏ hệ thống, số người chết do bệnh tăng từ 879 n Ăm 1979 lên 1.046 ngm 2002 ngm 2002 n. p>
ở việt nam, thoo nghiên cứu của trung tâm dị ứng – miễn dịch lâm sàng, bệnh viện bạch mai, nơi chủ and ếu nhận đu trịnh hệnh hỏc ban. này vào điều trị tại trung tâm luôn chiếm số lượng đông nhất với 400-500 người mỗi năm, chiếm hơn 1/3 tổng số bốuệnh trunh nh.
nguyên nhân gây bệnh chính thức không ược biết rõ, người ta cho rằng lupus ban ỏ hệ thống ược gây ra do sự phối hợp của nhiều yếu tố, trong đó ặ
nguyên nhân gây bệnh:
– di truyền: anh chị em ruột của các bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 20 lần so với người thường.
– môi trường: do nhiễm khuẩn, tiếp xúc với hoá chất, ánh nắng mặt trời…
– nội tiết: bệnh gặp chủ yếu ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (nhiều hơn gấp 9 lần so với nam giới). sau khi mãn kinh, cả tỷ lệ mắc và mức độ của bệnh đều giảm rõ rệt, còn trong thời kỳ mang thai bệnh thường nặng lên.
biểu hiện ban cánh bướm ở mặt là biểu hiện thường thấy ở bệnh lupus ban đỏ hệ thống
biểu hiện của bệnh
các triệu chứng của lupus ban đỏ hệ thống có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau nhiều tháng, nhiều năm. do ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể nên triệu chứng của bệnh hết sức đa dạng và thường nặng lên vào cángôa. có lẽ do hậu quả của sự tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời trong thời gian mùa hè trước đó.
hơn 90% số bệnh nhân ến khám có các biểu hiện không ặc hiệu như gầy sút, mệt mỏi, sốt nhẹ, rụng tóc, vivilm loétĻp miệng, ệng. đau mỏi cơ, rối loạn kinh nguyệt. Khoảng 3/4 số bệnh nhân thấy nổi các ban ỏ ỏ bất thường trên da, Trong đó there ban ỏ hrệt ốt. qua sống mũi).
những tổn thương nội tạng như ở tim (tràn dịch màng tim, viêm cơ tim), ở phổi (tràn dịch màng pHổi, viêm phổi), ở thận (viêm cầu thận), ở hệ rối loạn tâm thần), ở hệ tạo Mou (Thiếu Mou, xuất huyết) thường xuất hiện trong giai đoạn toàn phat các triệu chứng này thường diễn biến thành từng đợt xen kẽ giữa những thời gian lui bệnh.
trong giai đoạn ầu của bệnh, các triệu chứng thường mơ hồ và giống với nhiều bệnh lý khác choc nên kể từ lúcco CO những triệu chứng ầu tiên cho ến khi bệnh ượ
Điều trị bệnh
lupus ban đỏ hệ thống không thể điều trị khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát được nếu điều trị đúng. mục đích chính của việc điều trị này là nhằm giảm thiểu triệu chứng và hạn chế các tổn thương nội tạng nặng. Trong Giai đoạn bệnh đang cấp, người bệnh cần ược tăng cường nghỉ ngơi nhưng vẫn cần một chế ộ ộn ộng hợp lý ểể traáh teo cơ và cứng khớp. <
các thuốc chống viêm giảm đau không phải steroid (NSAID) như aspirin, ibuprofen, naproxen, nimesulide có hiệu quả tốt với các triệu chứng ở cơ và khớp. tác dụng phụ thường gặp nhất của chúng là gây viêm loét dạ dầy tá tràng và ểể hạn chế tối đa tác dụng phụ này chúng nêc tron dƹợa.
các loại corticosteroid như prednisolone, metylprednisolone (solu-medrol, medrol), prednisone (cortancyl), betamethasone (celeston) có tác dụng chống vii-m mạnh hơnhÓm nsaids nhưng c c c. nặng có tổn thương nội tạng. các tác dụng phụ thường gặp của nhÓm thuốc này là viêm loét dạ dầy tá tràng, tăng ường máu, loãng xương, rạn da, tăng nguy cơ nhiễmễm trûch. chúng nên được uống một lần sau bữa ăn sáng.
các thuốc chống sốt rét như hydroxychloroquine, chloroquine có hiệu quả khá tốt với các tổn thương ở da và khớp. các thuốc ức chế miễn dịch như azathioprin (imuran), cyclophosfamide (endoxan), cyclosporin (sandimmun) chỉ dùng trong những trường hợp nặng không đáp ứng với corticostoid ơn thu ềng ềng ềng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ụng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấnt ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấng ấnt cáng
cho đến nay, chưa có một loại thuốc đông dược nào chứng minh được hiệu quả rõ rệt trong điều trị lupus ban đỏ hệ thống. do đó, người bệnh nên hết sức thận trọng khi sửnge dụng các thuốc này vì vì chung cũng có cr thể gây ra nhiều tac dụng không mong mumốn, thậm chí cóc đ ạ tíah tÍh mạa mạa mong mong muốn, thậm chí có thể đ đ ạ ề tát.
làm thế nào để dự phòng các đợt cấp của bệnh
người bị mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống cần có một cuộc sống lành mạnh, năng vận động, ít sang chấn tâm lý. ngoài ra, tia tử ngoại trong ánh nắng mặt trời thường khởi phát hoặc làm nặng các đợt cấp của bệnh nên cần đưỿc tránh. việc ngừng ột ngột các thuốc, ặc biệt corticosteroid cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn ến các ợt cấp của bệnh và đó cũng củn ưhrán.
tiến sĩ, bác sĩ nguyễn hữu trường trung tâm dị ứng – miễn dịch lâm sàng, bệnh viện bạch mai
