Phân tích định lượng là phương pháp phân tích được sử dụng trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực của đời sống từ kinh tế, xã hội. Tùy vào mỗi ngành nghề mà phương pháp này sẽ có những đặc điểm riêng, ở phạm vi bài này, người viết chỉ đề cập đến phân tích định lượng trong tài chính ngân hàng (gọi tắt là phân tích định lượng).
Phân tích định lượng trong tài chính ngân hàng là gì?
Phân tích định lượng (Quantitative analysis) là phương pháp phân tích sử dụng toán học và thống kê vào việc quản lý tài tài chính và đầu tư trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Thông qua quá trình thu nhập các thông tin như doanh thu, thị phần hoặc tiền lương có thể biết thêm được xu hướng hoạt động và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Khi sử dụng phương pháp phân tích định lượng, cần chú ý đến một số chỉ tiêu tài chính quan trọng gồm:
- Các chỉ tiêu phản ánh khả năng trả nợ ngắn hạn hay tính thanh khoản của doanh nghiệp
- Các chỉ tiêu phản ánh khả năng trả nợ dài hạn hay đòn bẩy tài chính của doanh nghiệp
- Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả quản lý tài sản của doanh nghiệp
- Các chỉ tiêu phản ánh mức sinh lời
- Các chỉ tiêu phản ánh giá trị thị trường của doanh nghiệp
Phân tích định lượng thường được sử dụng trong nghiên cứu tài chính
Quy trình phân tích định lượng
Việc phân tích định lượng thường bắt đầu khi xây dựng được cấu trúc của vấn đề và được thực hiện theo các bước sau:
* Xác định vấn đề
Xác định vấn đề là nội dung đầu tiên cần làm trong quá trình phân tích định lượng, việc xác định được nội dung cần phân tích sẽ giúp cho việc nghiên cứu, phân tích đúng và đủ, tránh trường hợp thiếu sót hoặc đi lệch hướng.
* Xác định mô hình
Xác định mô hình là một trong những phương pháp thường được sử dụng khi phân tích định lượng, đặc biệt khi người phân tích đã hiểu rõ về đối tượng nghiên cứu. Mô hình giúp tái hiện đối tượng nghiên cứu và có thể được thể hiện dưới dạng mô hình tượng hình, mô hình tương tự, mô hình toán học.
Việc phân tích định lượng thường được dựa trên các mô hình toán học, thông qua các hàm số chi tiết. Xác định mô hình là một trong những bước quan trọng nhất, nếu xác định mô hình đúng hướng sẽ giúp tiết kiệm thời gian
* Chuẩn bị dữ liệu
Chỉ khi có dữ liệu mới có thể tiến hành phân tích định lượng, do đó quá trình thu thập dữ liệu đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Việc thu thập dữ liệu có thể được thực hiện bằng cách quan sát hoặc điều tra thông qua bảng câu hỏi. Trong đó điều tra thông qua bảng câu hỏi sẽ đem đến nhiều dữ liệu với tính phổ quát hơn.
Để việc điều tra thu được hiệu quả tốt nhất đòi hỏi bộ câu hỏi phải có tính bao quát, toàn diện cho toàn bộ vấn đề được nghiên cứu nhưng đồng thời cũng phải chi tiết vào từng đặc điểm, tiêu chí của đối tượng được nghiên cứu. Trong một số trường hợp khi không thể thu thập dữ liệu đầu vào một cách chính xác có thể sử dụng các dữ liệu như lợi nhuận cận biên, định mức thời gian sản xuất, năng lực sản xuất…
Việc thu thập dữ liệu cần được thực hiện linh hoạt, bởi với mỗi đối tượng nghiên cứu khác nhau lại đòi hỏi các tiêu chí và yêu cầu khác nhau.
* Tính toán và phân tích định lượng
Sau khi đã xác định được vấn đề, xây dựng mô hình và có đầy đủ dữ liệu thì có thể tiến hành phân tích định lượng. Việc phân tích thường được thực hiện bằng hai quá trình là phân tích thống kê mô tả và phân tích chuyên sâu.
Trong đó phân tích thống kê mô tả đơn giản nhưng đóng vai trò cơ bản để đưa ra các đánh giá ban đầu về đối tượng nghiên cứu.
Còn phân tích chuyên sâu sẽ đi vào chi tiết và được thực hiện bằng một số cách như phân tích nhân tố, phân tích độ tin cậy hoặc phân tích quy hồi.
* Viết báo cáo
Phân tích định lượng chỉ hoàn thành khi được thể hiện trên báo cáo với đầy đủ các thông tin, kết quả của quá trình thực hiện.
Trong tài chính ngân hàng, phân tích định lượng được sử dụng phổ biến với nhiều ứng dụng, dưới đây là một số phương pháp ứng dụng từ phân tích định lượng trong thực tế:
- Quy hoạch tuyến tính (Linear Programming)
- Điều hành dự án (Project Scheduling – PERT/CPM)
- Mô hình hàng chờ (Waiting-Line or Queueing Models)
- Phân tích Markov (Markov analysis)
Vai trò của phương pháp phân tích định lượng trong tài chính doanh nghiệp
Phân tích định lượng là một trong những phương pháp được nhiều chuyên gia lựa chọn vì đem đến hiệu quả tốt trong việc nghiên cứu tài chính.
Ưu điểm của phân tích định lượng
Phân tích định lượng đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu tài chính:
- Phân tích định lượng là công cụ giúp các nhà phân tích có cái nhìn toàn diện về tình hình tài chính trong cả quá khứ, hiện tại và góp phần dự đoán tình hình tương lai.
- Phân tích định lượng cũng là một trong những yếu tố quan trọng giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định. Ví dụ như thông qua phân tích định lượng, các nhà đầu tư sẽ xác định được thu nhập trên mỗi cổ phiếu để đưa ra quyết định có đầu tư không.
- Phân tích định lượng thường được kết hợp với phân tích định tính giúp cho các nhà đầu tư có được bức tranh toàn cảnh về tình hình của doanh nghiệp.
- Thông qua kết quả của các tình huống giả định được thực hiện bằng phân tích định lượng, doanh nghiệp có thể đưa ra những dự đoán cho một số hoạt động của công ty, từ đó cân nhắc lợi – hại và quyết định có thực hiện hay không.
Phân tích định lượng giúp doanh nghiệp đánh giá được hiệu quả kinh doanh
Một số hạn chế của phương pháp phân tích định lượng
Tuy đem đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp nhưng phương pháp này vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định như:
- Kết quả của phân tích định lượng không phải lúc nào cũng đúng trên thực tế, bởi kết quả từ quá trình phân tích bị ảnh hưởng và phụ thuộc vào dữ liệu thu thập được, mà dữ liệu cũng bị rất nhiều yếu tố chủ quan chi phối.
- Không phải lúc nào cũng có thể tìm ra các nhóm doanh nghiệp tương đồng để đưa ra sự so sánh.
- Việc thực hiện phương pháp này đòi hỏi tốn thời gian, công sức và chi phí.
Phân tích định lượng là một trong những công cụ hữu ích trong quá trình nghiên cứu và đánh giá tình hình tài chính, từ đó đưa ra các dự đoán cho tương lai.
