nhà thơ vương bột thời kỳ ầu nhà ường (cach đy hơn 1350 năm) đã cánh chim bay trong thơ ông cho ến bây giờ vẫn còn bay trong ký ức của bao ộc giả ”(NGHĩA: Ráng chiều với canh cò ơn ộc cùng bay/ nước mùa thu với trời rộng một màu).
cánh chim và bầu trời là hai hình ảnh ối lập giữa cái cực ại và cực tiểu, gợi cho người ngắm hình ảnh cánh chim bay bay bầu cộngi trời kà la. tận cùng. hình ảnh những cánh chim ấy trong thơ luôn đầy tâm trạng. canh chim xuất hiện trong thơ thường vào lúc , thổi rừng mai, canh chim mất mất gất g baytt gió, làm ch lữ khách xa nhà với bao tâm trạng bồn chồn, Thúc giục, “Ngàn Mai gó cuốn chim bay mỏi/ dặm liễm liễu sươn sương sương sương sa khách sa khách sa kh nôn nao như thế bởi vì đang rơi vào không gian cách trở: “kẻ chốn chương đài, người lữ thứ”, khoảnh khắc tha hương ất khách qu. “Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn?” He chia sẻ nỗi niềm. (chiều hôm nhớ nhà – bà huyện thanh quan).
lại nhớ ến la thư ngắn nhất trong truyện kiều của nguyễn du, chỉ có 2 chữ mà sở khanh gửi cho thúy kiều: “mở xem một bức tiên mai/ rành rành” tích việt “ch. phân tích: “lấy trong ý tứ mà suy/ ngày hai mốt tuất thì pHải chăng.” Chiết tự tự tích việt (昔 越 越 越 越 越 越 越 越 越 越 越 越ngày 21); chữ “việt” (越) có 2 chữ ghep lại: tất – tẩu (giờ tất thì trốn) (*). giờ từt từ 19 ến 21 giờ. thế mà thúy kiều nôn nôn ngồi ợi từ khi khi Mặt trời mới tắt, lúc “chim hôm thoyt về rừng”, mãi ến khi “đóa trà mi đã ngậm trìng nửa vành”, trăn. , tức quá tất một canh giờ, đã qua giờ tý (từ 23 giờ khuya ến 1 giờ sáng); khi ấy mới thấy “tường đông lay ộng bong cành/ ẩy song hẹn he mở ba hiệu trước sự lừa ảo của sở khanh về sau. trở lại lúc thúy kiều bắt ầu ngồi ợi, chờ sở khanh ến “giải thoot”, nhìn từng canh chim ”, lác đác, lẻ tẻ bay về rừng tìm ng ngụ, lác đác, lẻ tẻ bay về rừng tìm ng ngụ, lá đc, v. của kiều, nhưng chim dẫu bay vào không gian rừng sâu noui thẳm mịt mù kia vẫnco đích ể ển, còn thúy kiều tuy đang ợi người ta ến dắt ắt ắn nhhng chẳng ơh ơ , lạc lõng, đơn độc làm sao nơi đất khách quê người xa lạ!
cánh chim chiều còn gặp trong chiều tối (mộ – trích nhật ký trong tù của hồ chí minh). Ấy là lúc nhà thơ đang bị giải đi từ nhà lao này ến nhà lao khác trên ường noui rừng quảng tây bên trung quốc một ngày ường vất vảg n, hoàn mỏi vềI vềI vềI về . lẽ ra, canh chim kia sau một ngày đi tìm thức ăn, lúc về pHải no nê, sải canh bay khỏe khoắn, nhưng ở đ đnh ảnh dáng vềng của chim tìm c c c c c c c c ả ảnh dáng về rừng của chim tìm c c c c đi mm. Có lẽ hình ảnh canh chim kia đã thông qua lăng kính chủ quan của nhà thơ – người đi ường lúc bấy giờ, suốt từ sáng ến chiều tối trên ường rừy giờ, suốt từt từ ến chiều tối trên ường r. rừng về chiều càng giá lạnh, áo vải phong phanh, làm sao không mỏi mệt, nên đã gán hoàn cảnh ấy vào cánh chim trời. cảnh chiều tối và cánh chim bay về rừng trong thơ kia không còn là hình ảnh hiện thực khách quan mà là tâm cảnh, nó ược diễn tảng qua lăng kínnhâh ầy. Ở đây có sự gặp gỡ cánh chim bay mỏi trong thơ bà huyện thanh quan, nhưng hai hoàn cảnh mỗi người khác nhau.
ngược lại, ta gặp một canh chim chiều mạnh mẽ, không buồn, không mỏi trong tràng giang của huy cận: “lớp lớp mây cao đùn num bạc/ chim nghiêng Cánh nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ Trên bầu trời nguy nga rộng lớn lớp lớp mây cao lộng lẫy đó ược điểm vào một canh chim nhỏ, ối lập giữa hai thati cực, làm chor canh chim kia càng của nề Ở hình ảnh này, xuân diệu có lời bình khá lý thú: “đoạn cuối bài thơ càng gần về hoàng hôn, with chim đang xòe cánh bay, bÓngg. nhưng người viết bài này lại nghĩ khác, không phải bóng chiều sa nặng làm cho cánh chim phải nghiêng, phải lệch, mà chynh with chim bÉ nhỏ kia chộ cán mhộ nghí mé. Đúng là một cái nghiêng cánh phi phàm làm cả vũ trụ phải chuyển động.
hình ảnh chim chiều trong thơ và ca dao còn nhiều lắm, mong rằng các bạn, nhất là các em học sinh yêu thơm hiểu, nghi cứu, bổ sung cho cảm hứng này.
(*) Theo Chiết tự của trương vĩnh ký – poème kim vân kiều Truyện, Sài Gòn, 1875 Và Kim Vân Kiều – Giảo đinh – tường giải, hươngạn đào tử – đ đ đ đ đ đ đ /i>
