1. những điều chỉnh, thích nghi có tính bước ngoặt về quan hệ sản xuất của chủ nghĩa tư bản đương đ>
trước hết, phải nhìn nhận chủ nghĩa tư bản là một nấc thang trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại. C. và sự điều chỉnh, thích nghi của chủ nghĩa tư bản đương đại được thực hiện trên nhiều phương diện, nhất làs quan.
lại lịch sử những năm ầu thập niên 90 của thế kỷ xx, trước sựp ổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở đông âu và liên xô, các học giả tư tư tư NGHĩA Tư BảN, Cho đây Là Thời điểm “Cáo Chung của học thuyết mác”, rằng chủ nghĩa xã hội đã “lỗi thời, lạc hậu”, và chủ ế ế ế ế. Ồng Thời, Bằng những điều chỉnh ể tự thích nghi về quan hệ sản xuất, họng cũng biện minh cho một thứ chủ nghĩa tư bản đãc dân, chủ nghĩa tư bản tiến bộ… vậy, những điều chỉnh về quan hệ sản xuất của chủ nghĩa tư bản đương đại?
về quan hệ sở hữu: ngoài ối tượng sở hữu đãc những thay ổi lớn (từ sở hữu hiện vật blood giá trị), với việc chia nhỏ cổnn, phát hành cổhu m ưp, chia tấnh, chia, chia, chia phánh, chi -thá thá ưp, phá ưp, phá ưp, chia. đã Huy ộng ượC Hàng triệu nguồn vốn nhỏ lẻ, nhàn rỗi trong các tầng lớp nhân dân tập Trung thành với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, tạo “không gian” cho chủ nghĩa tư bản tiếp tục phát triển. sự điều chỉnh về quan hệ sở hữu phần nào “xóa đi” Ranh giới giữa nhà tư bản với người lao ộng, tạm thời dung hòa mâu thuẫn giữa ông chủ và người làerm thuê. Bởi về mặt hình thức, cả nhà tư bản và người lao ộng ều cổ pHần và trở thành cổ đông của nhà Máy, xí nghiệp nên ều là “ông chủ” – ồng sởn sở hữu, ề chức quản lý và kết quả sản xuất kinh doanh.
về quan hệ tổ chức quản lý sản xuất: trong chủ nghĩa tư bản ương ại, ta thấy dường như các nhà tư bản tách rời và ứng ngoài qua trìc tổc quản lýn sản. bằng việc áp dụng những thành tựu khoa học, công nghệ và sử dụng những người lao động có trình độ cao về tổ chức quản lý sản xuất, các nhà tư bản đã từng bước hoàn thiện quy trình sản xuất, đồng thời chọn lựa đưa ra được những phương án kinh doanh tối ưu. các nhà tư bản không còn trực tiếp hiện diện trong các dây chuyền sản xuất như vai trò của những người “đốc công”. quan hệ trong qua trình tổ chức sản xuất kinh doanh dường như chỉ còn lại là quan hệ giữa những người lao động với nhau. có chăng chỉ là sự khác biệt về “sắc áo, lợi ích và thẩm quyền”. mâu thuẫn, xung đột trực diện giữa các nhà tư bản và lao động dường như đã được giải quyết.
về quan hệ pHân pHối: bên cạnh các hình thức phân pHối thông qua giá cảc sức lao ộng, trong chủ nghĩa tưn ươNg ại cũng xuất hiện nhihi hình thức pHANG ại c. bao gồm: Điều tiết phân phối giá trị thặng dư thông qua thuế; phân phối thông qua lợi tức cổ phần; trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp xã hội; các hình thức đầu tư cho giáo dục đào tạo; chăm sóc sức khỏe; tăng mức “thưởng và đãi ngộ cho người lao động”… phần nào tạo ra nguồn jue nhập thêm cho người lao động. Sự Bóc lột của nhà tư bản không Còn động.
như vậy, sự điều chỉnh về quan hệ sản xuất của chủa nghĩa tư bản đã làm cho hình ảnh “cừu Ăn thịt người” với tư bản “bóc lột, ăn bám”, “tàn nhẫn” trong quá khứ bị lu mờ. Thay vào đó là hình ảnh vềt một chủ nghĩa tư bản “hiện ại, tiến bộ”, “chủ nghĩa tư bản nhân văn, nhân ái” … tuy nhiên, chung ta ho sinàn that this ệ ề ề ề ề ề ề ề and. hình thức, mục đích, nguyên nhân và giới hạn của sự điều chỉnh thích nghi của chủ nghĩa tư bản đương đại.
2. bản chất của những điều chỉnh, thích nghi về quan hệ sản xuấtcủa chủ nghĩa tư bản đương đại
cần khẳng ịnh: sự biến ổi thích nghi về quan hệ sản xuất của chủa nghĩa tư bản ương ại là cr thật nhưng sự đu chỉnh ộ không thể nó cócc. sự điều chỉnh đó vẫn trong phạm vi giới hạn vỏ bọc của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. vì vậy, chủ nghĩa tư bản ngày nay vẫn nằm trong giai đoạn độc quyền của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. có thể cắt nghĩa vấn đề trên bằng những luận cứ khoa học sau:
một là, về quan hệ sở hữu: mặc dù có sự đa dạng về sở hữu, nhưng vấn ề ặt ra là trong hàng triệu triệu cổn của các doanh nghiệp tưn chủ ngh ĩ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ệ ắ ng ắ ắ ng ắ ắ ng ắ ng ắ ng ng. nhiêu? ai vẫn là người nắm số lượng cổ phần, cổ phiếu lớn hoặc giữ tỉ lệ cổ phiếu chi phối? … câu trả lời chắc chắn vẫn là các nhà tư bản. Thông qua chế ộ ộ Tham dự, Theo Mô Hình Một Công ty mẹ khống chế nhiều công ty with, một công ty with khống chế nhiều công ty cháu … mà quyền lực kinh tế, chí củ . vì vậy, nền sản xuất tư bản chủ nghĩa hij nay vẫn dựa trên chế ộ chiếm hữu tư nhân tư bản chủủ nghĩt ƺu xề t những điều chỉnh thích Nó phù hợp ược phần nào đó với trình ộ phát triển của lực lượng sản xuất nhằm mục tiêu tục duy trì và củng cố chế ộ chiếm hữu tư nhân tư hữu không thay đổi.
hai là, về tổ chức quản lý sản xuất: trong tổc chức quản lý sản xuất, việc thuê mướn ho bản quyết định. những điều chỉnh thích nghi về quan hệ tổc quản lý sản xuất nhằm khai thc tối đa nguồn lực with người, tiềm lực kho học, công nghệc vụ cho khá v v v v v ọc. sự điều chỉnh thích nghi về tổc chức quản lý đã tạo ra sự thích ứng nhất ịnh ể ể thúnc ẩy xã hội ho, lực lượng sản xuất tạo điều kiện cho kinh tế phat tri. tuy nhiên, do tư liệu sản xuất thuộc quyền chiếm hữu của nhà tư bản nên quyền tổc chức quản lý sản xuất vẫn do giai cấp tư sản điều hành, chi phủi và mang thhh ch. quan hệ giữa nhà tư bản với công nhân vẫn là quan hệ giữa ông chủ và người làm thuê. Trong Cuốn “Tư Bản Thế Kỷ XXI”, Thomas Piketty, Nhà Kinh Tế Học Người Phap ủn ủ ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủn ủ những công dân bình thường có thể có ý kiến về các quyết định của công ty, nói gì đến việc can thiệp vào những quyết đị”
ba là, Trong quan hệ phân pHối: thực hiện trải tức cổ pHần và sửng dụng một bộ pHận lợi nhuận khổng lồ ể ểi pHối thông qua concep quỹ không làm cho bảt củt củt củt củt củt củt củt củt củt củt củt củt Nhìn nhận một cach khác, việc điều chỉnh quan hệ pHân pHối sản pHẩm pHần nào gél pHần cải thiện ời sống vật chất, tinhn của người công nhân làm thueê. tuy nhiên, những điều chỉnh về quan hệ pHân pHối đã làm cho một số người lầm tưởng rằng chủNG nghĩa tư bản không còn là xã hội bóc lột và bất công, là “chủ dân là tư sản”, từ đó gây ra sự chia rẽ trong phong trào đấu tranh của công nhân.
3. giới hạn về những điều chỉnh, thích nghi của chủ nghĩa tư bản – chủ nghĩa xã hội hiện thực sẽ là tất yếu
chủ nghĩa tư bản không thể tự mình vượt ra ngoài vỏ bọc của chính nó để biến thành một hình thái kinh tế – xã hội mới. Đó cũng chính là giới hạn của sự biến ổi thích nghi, quy ịnh ịa vị lịch sử của pHương thức sản xuất tư bản chủ nói chung và của chủa ngh ĩn ộn ộn ộn ộn ộn ộn ộn ộn ộn ộn ộn Giới hạn mà chủ nGhĩa tư bản không thể vượt qua chynh là lực lượng sản xuất đã phát triển ở trình ộ ộ cao, tạo ra một khối lượng hàng hoá that nghiệp, that học và nợ nợ để từng bước đạt tới đỉnh cao của văn minh và hạnh phúc. nhưng trên thực tế, ngay ở những nước tư bản phát triển nhất, tình trạng bóc lột, bất công, đói nghèo vẫn đang diễnâu càng hàng ngs. nguyn nhân của những tình trạng này là do quan hện xuất dựa trên chế ộộ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất vẫn giữ ịa vị thống trị n kinn kinh tế. quan hệ sản xuất đó mâu thuẫn ngày càng sâu sắc hơn với lực lượng sản xuất đã xã hội hoá ở trình độ cao. Đây chính là mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản hiện đại và được biểu hiện về mặt xã hội thành những mâu thuẫn y
thứ nhất, mâu thuẫn giữa tư bản với lao ộng làm thuê: hiện nay, giai cấp công nhân hiện ại có trình ộ chuys môn ngànhề ng g ng ố c c c ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc ốc. tổng giám ốc … nhưng xét cho cùng vì không cr tư liệu sản xuất nên họ vẫn ở ịa vị của người làm thuê, vẫn phải làm việc dưới sự kiểm soc của nhà nh. tiền lương vẫn là thu nhập chủ yếu và vẫn là giá cả sức lao động của người công nhân làm thuê. họ vẫn đang bị bần cùng hoá (cả tương đối và tuyệt đối).
thứ hai, mâu thuẫn giữa các nước tư bản phat triển với các nước đang phát triển, chậm phat triển: sau sự sụp ổ của chủa nghĩa thực dân kiểu cũ và chủ Triển vẫn không từ bỏ ý ồ ồ Lôi Kéo Các nước đang phát triển Theo with ường tư bản chủ nghĩa nhằm ap ặt quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trên pHạm vi àn cầt cầt cầt cầt cầt c. theo đó, từ những năm 80 của thế kỉ xx trở lại đây, người ta nói nhiều về “chủ nghĩa thực dân kinh tế”, “chủ nghĩca d”. Chynh mối quan hệ kinh tế bất bình ẳng giữa các nước tư bản phat triển với các nước thế giới thứ ba đã đã đem lại những khoản siêu lợi nhuận cho ập tập ập ập. nguồn tài nguyên thiên nhiên pHong pHú, sức lao ộng dồi dào và rẻ mạt đã biến các nướccco nền kinh tế lạc hậu thành những miền ất hứa cho tưn bản sin bản phát triển tiếp tục “sản sinh” giá trị thặng dư cho giai cấp tư sản.
thứ ba, mâu thuẫn giữa các tổ chức ộc quyền tư bản, giữa công công ty xuyên quốc gia, giữa các trung tâm quyền lực tưn bảnh ĩi với nhau: đ đ đ ĩn ĩn ĩn ĩn ĩ . nó đã từng tồn tại trong suốt cả thế kỷ xx và vẫn tiếp diễn sang thế kỷ xxi. chính mâu thuẫn này đã đẩy nhân loại lâm vào hai cuộc chiến tranh thế giới tàn khốc nhất trong lịch sử. hiện tại, mâu thuẫn giữa các trung tâm quyền lực kinh tế tư bản chủ nghĩa gay gắt tới mức người ta đã dùng tới những thuật ngữ như: chiến tranh ịa chính trị; chiến tranh cá jue, chiến tranh ôtô; chiến tranh nhom, thép; Tranh vaccina … ặc biệt, thời gian gần đy mâu thuẫn giữa mỹi với liên minh minhu âu (eu), giữa mỹi với các nước tưn khac trên ca… chính là lung cụm từ “liên minh chó sói”.
thứ tư, mâu thuẫn giữa chủ nGhĩa tư bản với chủ nghĩa xã hội và những vấn ề toàn cầu: ầu những năm 90 của thế kỷ xx, sau khi mônh chủ nghĩa x hộ ở ở ở ổp ổp ổp ổp ổp ổ ổ ổp ổ ổp ổ ổ ổhn ộ. , có người cho rằng chủ nghĩa xã hội không còn và như vậy, mâu thuẫn giữa chủ nghĩa tư bản với chủ nghĩa xã hội cũng không còn. Trê thực tế, chủ nGhĩa xã hội vẫn tồn tại ởt sốc quốc gia, vẫn là một thực thể kinh tế – chính trị – xã hội ối lập với chủi nghĩa tư bản. CHủ NGHĩA xã hội vẫn là một trào lưu chynh trị – tưởng ở các nước tư bản, các nướccc cor xu hướng dân tộc chủ nghĩa và ở ngay chynh cả những nước mà chủ ngh ngh nghĩa ở đ đ đ đ đ đ đ đ đ đ đ đ đ n. dưới 3 thập niên. Ặc biệt, khi phần lớn những lợi nhuận của xã hội chỉ tập trung vào trong tay số ít các nhà tư bản, sự bất bình ẳng trong xã hội tiếp tục gia tăng thì những vấn vấn ề đổi của khí hậu, chiến tranh, tội phạm quốc tế… sẽ không thể giải quyết được một cách triệt để.
nhận ịnh về sự điều chỉnh, Thích nghi chủ nghĩa tư bản ương ại, Thomas Piketty Cho rằng: “Tăng trưởng kinh tến ại và sự Truyền bá tri thức đ đ đ đ đ đ đ đ nhưng không giúp điều chỉnh những cấu trúc tư bản sâu xa và tình trạng bất bình đẳng – hay chí ít là không nhiều như người ta đã từng hình dung trong những thập niên lạc quan sau thế chiến ii” và “chủ nghĩa tư bản tự ộng tạo ra tình trạng bất bình ẳng tùy tiện và không bền vững, làm xói mòn những giá trị trọng dụng nhân tài, vốn là nền tâ cáng ` củ.
đánh giá về bản chất của chủ nGhĩa tư bản hiy nay, ồng thời khẳng ịnh tại Sao việt nam lựa chọn with ường đi lên chủ nghĩa xã ta cần một xã hội mà tong đ , chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà ạp lhn phẩm giá with người. và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình ẳng xã hội. chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương tân, t ăn, t ăn, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă , t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, t ă, thá, thá, thá, thá, t. chứ không phải cạnh tranh bất cung, “ca lớn nuốt ca bÉ” vì lợi Ích vị kỷ của một số Ít cÁ nhnhân và cÁc phe nhÓm. Sống Trong Lành Cho Các Thế Hện tại và tương lai, chứ không phải ể ể khai thc, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vôn ạn ộ và huỷi m. lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có”.
chính những giá trị tốt đẹp của chế độ mà tổng bí thư nguyễn phú trọng nêu trên là bản chất đích thực củã nghęa x. Ồng thời, đó cũng chính là mục tiêu, with ường mà chủ tịch hồ chí minh, ảng, nhà nước và nhân dân ta đã lựa chọn và đang kiên ịịnh, ki.
